ความเรียบง่ายคือสิ่งที่วงการออกแบบในปัจจุบันต่างให้ความสำคัญ จะว่าไปแล้วเรื่องของความเรียบง่าย มีหลากหลายแนวทาง แต่ศาสตร์ที่น่าสนใจอีกอย่าง คือ “วาบิ ซาบิ” เป็นคำภาษาญี่ปุ่นที่ให้คำนิยามยาก แต่เป็นคำที่บ่งบอกได้จากประสาทสัมผัสทั้งห้า วาบิ ซาบิมีความนิยมต่างจากปรัชญาตะวันตก วาบิ ซาบิ ให้คุณค่าจากสิ่งที่เป็นธรรมชาติ และสูญสลายไป มากกว่าการอยู่อย่างเป็นอมตะ
ความไม่มีตัวตน คือสิ่งที่ วาบิ ซาบิ ได้บอกกับเรา นอกจากนี้ยังบอกกับเราถึงความไม่สมบูรณ์แบบในการดำรงอยู่ วาบิ ซาบิ มีความอัปลักษณ์ คือเงามืดสลัว การอยู่เฉยๆ แล้วหายไป ไม่ต้องการความถาวรหรือเป็นอมตะ หากมองอย่างลึกซึ้งก็สอนเราในเรื่องความสงบ นิ่ง ความอ่อนน้อม ตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุด คือ พิธีชงชาของญี่ปุ่น
ในปัจจุบัน เราสามารถเห็น วาบิ ซาบิ กลายเป็นสิ่งที่เรียกว่า สไตล์ ที่เป็นที่นิยมสำหรับบุคคลที่หลงใหลความเรียบง่าย การตกแต่งที่ดูน้อย ความไม่สมบูรณ์จึงกลายเป็นความงาม ลองมาดูรูปแบบวาบิ ซาบิที่แฝงอยู่ในงานต่างๆ
งานศิลปะ (Wabi-Sabi Art)
งานศิลปะของ วาบิ ซาบิ นั้น เป็นงานที่มีความไม่สวยงาม และความสวยงามในเวลาเดียวกัน ไม่ต้องการการประดิษฐ์แต่งเติมใดๆ ซึ่งหากมองผ่านๆ มันมีความคล้ายคลึงกับศิลปะ abstract ที่ไม่เน้นการสื่อความหมาย ไม่มีคำอธิบาย แต่ใช้จิตใจและความรู้สึกในการรับรู้ ความเป็นจิตวิญญาณในศิลปะของ วาบิ ซาบิ คือ ข้างในจิตใจ การฝึกจิตใจให้เป็นสมาธิ จากภาพหลายๆงาน เห็นว่ามีการใช้น้ำหนักเข้ม-เบารวมกันอยู่ หรือบางทีสลับไปมา สื่อให้เราได้รับรู้ว่า ไม่มีการควบคุมใดๆ ทุกอย่างต้องปล่อยให้เป็นไปตามธรรมชาติ ของความคิดและมือ ทำงานประสานกันได้เป็นอย่างดี
งานออกแบบ (Wabi-Sabi Design)
งานออกแบบของ วาบิ ซาบิ เป็นงานที่ไม่มีการตกแต่งใดๆทั้งสิ้น เรียบง่าย สมถะ โดยเราจะเห็นงานออกแบบของวาบิ ซาบิ ได้ชัดสุดคือ งานออกแบบภาชนะ ถ้วยน้ำชาของญี่ปุ่น ลองพินิจพิจารณา ถ้วยน้ำชามีความอ่อนน้อมถ่อมตน แต่ในขณะเดียวกันก็มีความสง่างามจากการที่ยอมเผยความไม่สมบูรณ์แบบ ส่วนที่บุบ ส่วนที่หักงอของถ้วยน้ำชา เกิดเป็นเอกลักษณ์บางอย่างของญี่ปุ่นที่โลกตะวันตกไม่สามารถมีได้ โลกตะวันตกมีปรัชญาในเรื่องของความสมบูรณ์แบบ ความสมมาตร และการเป็นตำนาน ส่วนปรัชญาในโลกตะวันตก ยินยอมที่จะไม่มีตัวตน ยินยอมที่เปิดเผยส่วนไม่ดี ดำรงอยู่แล้วหายไป ทำให้ผู้ที่พบเห็นงานลักษณะนี้จะต้องรู้สึกถึงความสงบ ความเรียบง่ายในการดำเนินชีวิต แม้จะเป็นการตั้งใจให้เป็นแบบนั้น หรือไม่ได้ตั้งใจก็ตาม แต่เมื่อมันถูกนำมาใช้และปฏิบัติอย่างซ้ำๆ วาบิ ซาบิจึงกลายเป็นภาพลักษณ์ที่สื่อด้วยประสาทสัมผัสเท่านั้น ไม่สามารถบอกด้วยถ้อยคำหรือภาษาเขียนได้
นวัตกรรม (Wabi-Sabi Innovations)
ในกระแสยุคโลกาภิวัตน์ ที่เทคโนโลยีเป็นปัจจัยหนึ่งในการดำเนินชีวิต วาบิ ซาบิได้เข้ามามีบทบาทในงานด้านสินค้าเทคโนโลยี ไม่ว่าจะเป็นมือถือ กล้องถ่ายรูป หรือแม้แต่รถยนต์เอง แบรนด์ที่ชัดที่สุด คือ Apple ที่ออกแบบเทคโนโลยีที่ใช้วิธีคิดแบบเซน และแฝงความเป็นวาบิ ซาบิลงไปด้วย
สถาปัตยกรรม (Wabi-Sabi Architecture)
งานสถาปัตยกรรมของ วาบิ ซาบิ มักใช้วัสดุที่เป็นธรรมชาติ ปราศจากการตกแต่งและการใช้สีสัน ซึ่งวาบิ ซาบิในงานสถาปัตยกรรมมีความแตกต่างกับคำว่า มินิมอล(Minimalist) เพราะวาบิ ซาบิคือตัวตนที่มาจากข้างใน แต่มินิมอลคือความตั้งใจที่จะให้เกิด งานสถาปัตยกรรมแบบวาบิ ซาบิจะใช้ไม้ หิน ปูนเปลือย ให้อาคารเป็นส่วนหนึ่งกับธรรมชาติ แม้แต่เรื่องของการใช้แสง มักจะใช้แสงสลัว การเล่นกับเงา ความมืด ทำให้สถาปัตยกรรมรูปแบบนี้จึงมีความสงบเสงี่ยม อ่อนโยน เหมือนกับความพูดของ Tadao Ando ที่พูดถึงวาบิ ซาบิว่า “วาบิ ซาบิ คือความงามที่ไม่สมบูรณ์ เป็นวัฏจักรของธรรมชาติ ที่มีการเกิดขึ้น เติบโต และเสื่อมสลายหายไป” นอกจากนี้สิ่งที่สังเกตได้จากงานสถาปัตยกรรมวาบิ ซาบิ คือ ความประณีตที่ไม่ได้ตั้งใจ ให้อารมณ์สีเทา ไม่ใช่สีขาวและไม่ใช่สีดำ ความหมายของสถาปัตยกรรมขึ้นอยู่กับประสบการณ์ของแต่ละคน
คุณค่าของ วาบิ ซาบิ คือ ความเรียบง่าย เนิบช้า อยู่กับปัจจุบันขณะ ยอมรับในสิ่งที่ตนเป็นอยู่
หากจะบอกว่า วาบิ ซาบิ บอกอะไรกับเรานั้น คงไม่สามารถนิยามและจบบทสรุปได้ แต่ขอให้ลองใช้ความรู้สึก ใช้ใจสัมผัส นั่นอาจจะได้คำตอบที่แท้จริง
